Fáilte go dtí torthaí foghlama Churaclam Teanga na Bunscoile. Anseo is féidir leat nascleanúint a dhéanamh chuig na torthaí foghlama de réir snáitheanna (Teanga ó Bhéal, Léitheoireacht, Scríbhneoireacht, Oral Language, Reading, Writing) ag baint úsáide as an roghchlár ar chlé. Sna táblaí thíos, tabharfaidh tú faoi deara go bhfuil lipéad an toraidh foghlama ábhartha le feiceáil nuair a bhíonn tú os cionn uimhir táib. Nuair a chliceálann tú ar tháb an toraidh foghlama ábhartha, tagann sé aníos ar an scáileáin leis na Samplaí d’Fhoghlaim Teanga na bPáistí, Ábhar Tacaíochta do Mhúinteoirí agus Contanaim Dul chun Cinn a bhaineann leis.
Cumarsáid Tuiscint Fiosrú agus úsáid 1 Rannpháirtíocht 2 Inspregadh agus rogha 3 Struchtúr abairte agus gnásanna cló 4 Litriú agus staidéar ar fhocail 5 Stór focal 6 Cuspóir, seánra agus guth 7 Próiseas na scríbhneoireachta agus ag cruthú téacs 8 Freagairt agus intinn an údair 9 Peannaireacht agus cur i láthair Rannpháirtíocht Engagement Céim 1 Naíonáin shóisearacha agus naíonáin shinsearacha Trí eispéiris chuí foghlama spraíúla agus tharraingteacha ba cheart go mbeadh páistí in ann Céim 2 Rang 1 agus Rang 2 Trí eispéiris chuí foghlama spraíúla agus tarraingteacha, ba cheart go mbeadh an páiste in ann Céim 3 Rang 3 agus Rang 4 Trí eispéiris chuí foghlama spraíúla agus tarraingteacha, ba cheart go mbeadh an páiste in ann Céim 4 Rang 5 agus Rang 6 Trí eispéiris chuí foghlama tharraingteacha ba cheart go mbeadh páistí in ann Taitneamh a bhaint as marcanna agus líníocht a dhéanamh agus a gcuid scríbhneoireachta ag teacht chun cinn. Attend to, take part in and have fun mark-making, drawing and writing, across languages where appropriate, to communicate with others. (LO1, S1) Enjoy participating in collaborative writing. Páirt a ghlacadh sa scríbhneoireacht pháirteach, agus taitneamh a bhaint aisti. Attend to, take part in and have fun mark-making, drawing and writing, across languages where appropriate, to communicate with others. (LO1, S1) Enjoy participating in collaborative writing. Iad féin a aithint mar scríbhneoirí, páirt a ghlacadh i scríbhneoireacht agus taitneamh a bhaint aisti, chun cumarsáid a dhéanamh le daoine eile. Take part in and enjoy writing, across languages where appropriate, to communicate with others. (LO1, S2) Identify themselves as writers, participate with enjoyment in writing to communicate with others. Taitneamh a bhaint as téacsanna a chruthú chun cumarsáid a dhéanamh le daoine eile. Dearcadh dearfach agus cuspóirí éagsúla a bheith ag páistí agus iad ag cur a gcuid smaointe in iúl i réimse seánraí. Scríbhneoireacht a úsáid chun smaointe a shoiléiriú, agus chun a bhféiniúlacht a chur in iúl. Engage positively and purposefully while creating text in a variety of genres, other languages where appropriate and across the curriculum. Use writing as a tool to clarify and structure thought and to express individuality. (LO1, S3) Enjoy creating texts to communicate with others, and have a positive attitude and various objectives when expressing their ideas in a variety of genres. Use writing to clarify ideas, and to express their identity. Mionchéimeanna Dul chun Cinn Gníomh an pháiste... Baineann an páiste triail as uirlisí déanta marcanna agus as dromchlaí agus fiosraíonn iad. Gníomh an pháiste... Bíonn spraoi ag an bpáiste ag déanamh marcanna agus úsáideann sé/sí gothaí, fuaimeanna nó focail chun aird a dhíriú orthu sin. Gníomh an pháiste... Taitníonn leis an bpáiste pictiúir agus foirmeacha ar nós litreacha a chruthú agus comhroinneann sé brí trí roinnt gnéithe ina chuid téacsanna a ainmniú. Gníomh an pháiste... Taitníonn sé leis an bpáiste a théacsanna scríofa luatha féin a chruthú agus míníonn sé/sí na príomhtheachtaireachtaí iontu sin. Gníomh an pháiste... Taitníonn scríbhneoireacht leis an bpáiste agus comhroinneann sé/ sí brí trína chuid téacsanna a léamh agus a phlé. Gníomh an pháiste... Taitníonn scríbhneoireacht leis an bpáiste le haghaidh cuspóirí féin-treoraithe agus éagsúla agus le cúnamh ó bhunstruchtúir seánra Seánra Cineál struchtúr d’abairtí ó bhéal nó d’abairtí scríofa iad seánraí a bhfuil gnásanna ag baint leo ar mhaithe le cuspóirí ar leith agus a bhfuil leagan amach áirithe orthu, mar aon le gnéithe teanga a bhaineann le sainréim teanga, m.sh. insint, faisnéiseach, argóint, leata agus ilseánra. Lena chur ar bhealach simplí, tagraíonn seánra do rogha foirmeacha scríbhneoireachta d’fhonn rudaí a athinsint, míniú a thabhairt, siamsaíocht a chur ar fáil, daoine a chur ar an eolas, orduithe a thabhairt, insint a dhéanamh, rudaí a chur ina luí ar dhaoine agus údar a thabhairt le tuairimí. . Gníomh an pháiste... Taitníonn leis an bpáiste a bheith ag scríobh i réimse níos leithne seánra Seánra Cineál struchtúr d’abairtí ó bhéal nó d’abairtí scríofa iad seánraí a bhfuil gnásanna ag baint leo ar mhaithe le cuspóirí ar leith agus a bhfuil leagan amach áirithe orthu, mar aon le gnéithe teanga a bhaineann le sainréim teanga, m.sh. insint, faisnéiseach, argóint, leata agus ilseánra. Lena chur ar bhealach simplí, tagraíonn seánra do rogha foirmeacha scríbhneoireachta d’fhonn rudaí a athinsint, míniú a thabhairt, siamsaíocht a chur ar fáil, daoine a chur ar an eolas, orduithe a thabhairt, insint a dhéanamh, rudaí a chur ina luí ar dhaoine agus údar a thabhairt le tuairimí. í, taiscéaladh a dhéanamh ar a stíl féin, ag cur sonraí le smaointe agus na smaointe sin a phlé le daoine eile. Gníomh an pháiste... Taitníonn leis an bpáiste a bheith ag úsáid stíl phearsanta scríbhneoireachta i réimse seánra Seánra Cineál struchtúr d’abairtí ó bhéal nó d’abairtí scríofa iad seánraí a bhfuil gnásanna ag baint leo ar mhaithe le cuspóirí ar leith agus a bhfuil leagan amach áirithe orthu, mar aon le gnéithe teanga a bhaineann le sainréim teanga, m.sh. insint, faisnéiseach, argóint, leata agus ilseánra. Lena chur ar bhealach simplí, tagraíonn seánra do rogha foirmeacha scríbhneoireachta d’fhonn rudaí a athinsint, míniú a thabhairt, siamsaíocht a chur ar fáil, daoine a chur ar an eolas, orduithe a thabhairt, insint a dhéanamh, rudaí a chur ina luí ar dhaoine agus údar a thabhairt le tuairimí. í◊, ag tabhairt tuilleadh sonraí ag déanamh tuilleadh forbartha ar charachtair agus ag úsáid teanga go cruthaitheach agus go samhlaitheach, agus iad á roinnt le daoine eile. Gníomh an pháiste... Taitníonn leis an bpáiste a stíl scríbhneoireachta féin a úsáid i réimse seánra Seánra Cineál struchtúr d’abairtí ó bhéal nó d’abairtí scríofa iad seánraí a bhfuil gnásanna ag baint leo ar mhaithe le cuspóirí ar leith agus a bhfuil leagan amach áirithe orthu, mar aon le gnéithe teanga a bhaineann le sainréim teanga, m.sh. insint, faisnéiseach, argóint, leata agus ilseánra. Lena chur ar bhealach simplí, tagraíonn seánra do rogha foirmeacha scríbhneoireachta d’fhonn rudaí a athinsint, míniú a thabhairt, siamsaíocht a chur ar fáil, daoine a chur ar an eolas, orduithe a thabhairt, insint a dhéanamh, rudaí a chur ina luí ar dhaoine agus údar a thabhairt le tuairimí. í ag tarraingt ar theanga fháthchiallach agus ag cruthú íomhánna gléineacha chun dul i bhfeidhm ar an léitheoir, agus pléann agus comhroinneann a chuid oibre. Gníomh an pháiste... Fiosraíonn agus pléann an páiste a stíl féin, cuspóirí an téacs agus an taitneamh a bhaineann daoine as téacs a chruthú go neamhspleách agus/nó le daoine eile. Oibríonn an páiste le daltaí eile chun téacsanna a chruthú i réimse seánra Seánra Cineál struchtúr d’abairtí ó bhéal nó d’abairtí scríofa iad seánraí a bhfuil gnásanna ag baint leo ar mhaithe le cuspóirí ar leith agus a bhfuil leagan amach áirithe orthu, mar aon le gnéithe teanga a bhaineann le sainréim teanga, m.sh. insint, faisnéiseach, argóint, leata agus ilseánra. Lena chur ar bhealach simplí, tagraíonn seánra do rogha foirmeacha scríbhneoireachta d’fhonn rudaí a athinsint, míniú a thabhairt, siamsaíocht a chur ar fáil, daoine a chur ar an eolas, orduithe a thabhairt, insint a dhéanamh, rudaí a chur ina luí ar dhaoine agus údar a thabhairt le tuairimí. í agus chun tuilleadh forbartha a dhéanamh ar a stíl phearsanta féin. Gníomh an pháiste... Déanann an páiste measúnú ar a stíl phearsanta mar údar agus roinneann an taithí atá aige ar chruthú téacs le daoine eile. Pléann an páiste an fhorbairt atá tagtha ar a chuid scileanna mar údar chun téacsanna níos casta a chruthú agus déanann sé machnamh ar an fhorbairt agus ar an dul chun cinn sin. Ábhair tacaíochta do mhúinteoirí Writing - Scríbhneoireacht Example of student work Writing - Scríbhneoireacht Relevant across all strands Example of student work Relevant across all strands Ábhartha trasna snáitheanna go léir Example of student work Ábhartha trasna snáitheanna go léir Samplaí d'fhoghlaim teanga leanaí Próiseas Scríbhneoireacht Example of student work Inspregadh agus rogha Motivation and choice Céim 1 Naíonáin shóisearacha agus naíonáin shinsearacha Trí eispéiris chuí foghlama spraíúla agus tharraingteacha ba cheart go mbeadh páistí in ann Céim 2 Rang 1 agus Rang 2 Trí eispéiris chuí foghlama spraíúla agus tarraingteacha, ba cheart go mbeadh an páiste in ann Céim 3 Rang 3 agus Rang 4 Trí eispéiris chuí foghlama spraíúla agus tarraingteacha, ba cheart go mbeadh an páiste in ann Céim 4 Rang 5 agus Rang 6 Trí eispéiris chuí foghlama tharraingteacha ba cheart go mbeadh páistí in ann I gcomhpháirt leis an múinteoir, líníochtaí nó a gcuid scríbhneoireachta atá ag teacht chun cinn a phlé le daoine eile. Choose appropriate tools, content and topics for their own writing and select texts for sharing with others. (LO2, S1) In conjunction with the teacher, discuss with others their drawings or their developing writing skills. I gcomhpháirt leis an múinteoir, uirlisí cuí a úsáid agus topaic agus ábhar a roghnú chun téacs páirteach a chumadh agus a roghnú le roinnt le daoine eile. Choose appropriate tools, content and topics for their own writing and select texts for sharing with others. (LO2, S1) In conjunction with the teacher, use appropriate tools and choose a suitable topic and subject to select and compose a collaborative text to share with others. Rogha a dhéanamh maidir le topaic, ábhair, uirlisí cuí don scríbhneoireacht pháirteach nó neamhspleách. Téacsanna a roghnú le roinnt le daoine eile. Choose appropriate tools, content and topics for their own writing and select texts for sharing with others. (LO2, S1) Choose a topic, subjects and appropriate tools for collaborative or independent writing. Select texts to share with others. Uirlisí, straitéisí agus ábhar a mheas agus a roghnú chun téacs a chruthú i réimse seánraí. Evaluate and critically choose appropriate tools, strategies, content and topics to create text in a range of genres across the curriculum for a variety of purposes and audiences. (LO2, S3) Assess and select tools, strategies and subject matter to create text in a variety of genres. Mionchéimeanna Dul chun Cinn Gníomh an pháiste... Láimhseálann an páiste uirlisí déanta marcanna agus ábhair chun téacs a chruthú. Gníomh an pháiste... Úsáideann an páiste gothaí, fuaimeanna nó focail chun aird a dhíriú ar na téacsanna is fearr leo a chruthaigh siad féin. Gníomh an pháiste... Bíonn an páiste ag súgradh le huirlisí agus le hábhair éagsúla chun téacsanna a chruthú ar a rogha topaice agus roghnaíonn na téacsanna atá le roinnt le daoine eile. Gníomh an pháiste... Úsáideann an páiste uirlisí agus ábhair éagsúla chun téacsanna a chruthú ar thopaic roghnaithe agus roghnaíonn téacsanna le cur ar taispeáint. Gníomh an pháiste... Le neamhspleáchas atá ag méadú, roghnaíonn an páiste topaic agus uirlisí cuí chun téacsanna a chruthú agus roghnaíonn téacsanna le foilsiú agus le cur ar taispeáint. Gníomh an pháiste... Roghnaíonn an páiste ó réimse níos leithne topaicí agus, le tacaíocht, roghnaíonn ábhar agus form Form Form refers to the published formats of a particular genre e.g. poem, short story, play, novel, memo, email, film etc. áidí éagsúla cur i láthair chun a chuid scríbhneoireachta a chomhroinnt. Gníomh an pháiste... Roghnaíonn agus beachtaíonn an páiste smaointe agus ábhar dá théacsanna, agus roghnaíonn ó réimse form Form Form refers to the published formats of a particular genre e.g. poem, short story, play, novel, memo, email, film etc. áidí cur i láthair chun a chuid scríbhneoireachta a chomhroinnt. Gníomh an pháiste... Tosaíonn an páiste ar thaighde agus roghnaíonn ábhar chun scríobh faoi thopaicí neamhaitheanta agus roghnaíonn ó réimse níos leithne form Form Form refers to the published formats of a particular genre e.g. poem, short story, play, novel, memo, email, film etc. áidí cur i láthair chun a chuid scríbhneoireachta a chomhroinnt. Gníomh an pháiste... Déanann an páiste taighde agus roghnaíonn ábhar chun scríobh faoi thopaicí neamhaitheanta, agus roghnaíonn form Form Form refers to the published formats of a particular genre e.g. poem, short story, play, novel, memo, email, film etc. áidí cuí cur i láthair chun a chuid scríbhneoireachta a chomhroinnt. Gníomh an pháiste... Déanann an páiste comparáid idir foinsí eolais éagsúla agus roghnaíonn an fhoinse is feilúnaí don chuspóir agus don lucht éisteachta/léite. Déanann an páiste anailís ar aiseolas chun athdhréachtú a dhéanamh ar a théacs. Roghnaíonn an páiste an seánra Seánra Cineál struchtúr d’abairtí ó bhéal nó d’abairtí scríofa iad seánraí a bhfuil gnásanna ag baint leo ar mhaithe le cuspóirí ar leith agus a bhfuil leagan amach áirithe orthu, mar aon le gnéithe teanga a bhaineann le sainréim teanga, m.sh. insint, faisnéiseach, argóint, leata agus ilseánra. Lena chur ar bhealach simplí, tagraíonn seánra do rogha foirmeacha scríbhneoireachta d’fhonn rudaí a athinsint, míniú a thabhairt, siamsaíocht a chur ar fáil, daoine a chur ar an eolas, orduithe a thabhairt, insint a dhéanamh, rudaí a chur ina luí ar dhaoine agus údar a thabhairt le tuairimí. cuí don chuspóir agus don lucht éisteachta/léite. Gníomh an pháiste... Déanann an páiste measúnú ar roinnt foinsí eolais agus roghnaíonn sé an foinse is feiliúnaí don chuspóir agus don lucht éisteachta/léite. Déanann an páiste anailís ar aiseolas agus roghnaíonn sé an t-aiseolas is feiliúnaí chun athdhréachtú a dhéanamh ar a théacs. Tugann an páiste údar leis an seánra Seánra Cineál struchtúr d’abairtí ó bhéal nó d’abairtí scríofa iad seánraí a bhfuil gnásanna ag baint leo ar mhaithe le cuspóirí ar leith agus a bhfuil leagan amach áirithe orthu, mar aon le gnéithe teanga a bhaineann le sainréim teanga, m.sh. insint, faisnéiseach, argóint, leata agus ilseánra. Lena chur ar bhealach simplí, tagraíonn seánra do rogha foirmeacha scríbhneoireachta d’fhonn rudaí a athinsint, míniú a thabhairt, siamsaíocht a chur ar fáil, daoine a chur ar an eolas, orduithe a thabhairt, insint a dhéanamh, rudaí a chur ina luí ar dhaoine agus údar a thabhairt le tuairimí. a roghnaíonn sé agus téacs á chruthú aige ar mhaithe le cuspóir agus lucht éisteachta/léite éagsúla. Ábhair tacaíochta do mhúinteoirí Writing - Scríbhneoireacht Example of student work Writing - Scríbhneoireacht Relevant across all strands Example of student work Relevant across all strands Ábhartha trasna snáitheanna go léir Example of student work Ábhartha trasna snáitheanna go léir Samplaí d'fhoghlaim teanga leanaí Próiseas Scríbhneoireacht Example of student work Struchtúr abairte agus gnásanna cló Conventions of print and sentence structure Céim 1 Naíonáin shóisearacha agus naíonáin shinsearacha Trí eispéiris chuí foghlama spraíúla agus tharraingteacha ba cheart go mbeadh páistí in ann Céim 2 Rang 1 agus Rang 2 Trí eispéiris chuí foghlama spraíúla agus tarraingteacha, ba cheart go mbeadh an páiste in ann Céim 3 Rang 3 agus Rang 4 Trí eispéiris chuí foghlama spraíúla agus tarraingteacha, ba cheart go mbeadh an páiste in ann Céim 4 Rang 5 agus Rang 6 Trí eispéiris chuí foghlama tharraingteacha ba cheart go mbeadh páistí in ann Gnásanna an chló a aithint. Use basic conventions of print and sentence structure. (LO3, S1) Identify conventions of print. Roinnt abairtí gearra iomlána a scríobh le tacaíocht, ag baint úsáid as gnásanna an chló. Use basic conventions of print and sentence structure. (LO3, S1) With support, write some complete short sentences, using conventions of print. Struchtúr abairte agus gnásanna cló Gnásanna cló Nósanna cló a nglactar leo go forleathan chun téacs scríofa a chur i láthair agus a eagrú iad gnásanna cló a úsáidtear ionas go mbeidh an téacs intuigthe ag gach léitheoir go seasta agus go héasca. Ina measc áirítear: go mbíonn teachtaireacht á hiompar ag an bhfocal clóite go léitear ó chlé go deas go léitear ó bharr an leathanaigh go dtí a bhun scuab fillte spásáil, ceannlitriú, gramadach agus poncaíocht chuí I measc na ngnásanna digiteacha áirítear: scrollú svaidhpeáil ó chlé go deas go léitear ó bharr an scáileáin go dtí a bhun. cuí a úsáid agus iad ag cumadh téacsanna i bpáirt le daoine eile nó go neamhspleách. Use more sophisticated conventions of print and sentence structure, and a range of verb tenses and connectives in their writing. (LO3, S2) Use appropriate conventions of print and sentence structure when composing texts, either in collaboration with others or independently. Úsáid a bhaint as struchtúr abairte, aimsirí cearta na mbriathra, agus nascfhocail ina gcuid scríbhneoireachta i seánraí éagsúla. Use more sophisticated conventions of print and sentence structure, and a range of verb tenses and connectives in their writing. (LO3, S2) Use sentence structure, correct verb tenses and connective words in their writing in various genres. Mionchéimeanna Dul chun Cinn Gníomh an pháiste... Baineann an páiste triail as comharthaí, as siombailí agus as téacs chun cumarsáid a dhéanamh. Gníomh an pháiste... Úsáideann an páiste cruthanna agus iad ag tarraingt marcanna chun cumarsáid a dhéanamh. Gníomh an pháiste... Déanann an páiste idirdhealú idir litreacha agus pictiúir. Gníomh an pháiste... Déanann an páiste idirdhealú idir léitheoireacht agus scríbhneoireacht agus scríobhann ó chlé go deas, ó bhun go barr, leathanach ar leathanach. Gníomh an pháiste... Úsáideann an páiste ord ceart na bhfocal cuid den am, struchtúr abairte agus litreacha, spásanna, focail, abairtí agus lánstadanna agus tosaíonn ar cheannlitreacha a úsáid go cuí. Aithníonn an páiste go bhfuil tréithe ar leith i scríobh na Gaeilge, síntí fada, séimhiú, urú srl. Gníomh an pháiste... Úsáideann an páiste ord ceart na bhfocal, struchtúr abairte, ceannlitreacha agus abairtí iomlána. Gníomh an pháiste... Úsáideann an páiste comharthaí ceiste, bunnascaigh, an aimsir cheart den bhriathar cuid den am, agus tosaíonn ar pharagraif a úsáid. Gníomh an pháiste... Úsáideann an páiste comharthaí athfhriotail, comharthaí uaillbhreasa, roinnt paragraf agus nascaigh Nascaigh Nascaigh is ea focail a nascann ailt agus abairtí le chéile go loighciúil, bunaithe ar ghaol ama, cúis agus éifeacht, comparáid nó rud a chur leis. Nascann nascaigh smaointe le chéile agus taispeánann siad loighic an eolais. Acmhainní tábhachtacha is ea nascaigh chun téacsanna a chomhtháthú. Is féidir gaolta loighciúla a ghrúpáil mar seo a leanas: am – chun am a léiriú nó smaointe a chur in ord (m.sh. an chéad, an dara, an chéad cheann eile) cúis – chun cúis agus éifeacht a thaispeáint (m.sh. toisc, le haghaidh, mar sin) eolas a chur leis – (m.sh. chomh maith leis sin, freisin, rud eile de, ina theannta sin) comparáideach – (m.sh. de rogha air sin, mar mhalairt air sin) coinníollach / faomhach – chun coinníoll a leagan síos nó rud a ghéilleadh (m.sh. mar sin féin, cé) ag soiléiriú – (m.sh. déanta na fírinne, mar shampla) agus úsáideann an aimsir cheart den bhriathar níos minice. Gníomh an pháiste... Úsáideann an páiste camóga, paragraif, abairtí comhshuite Abairtí comhshuite Bíonn dhá chlásal neamhspleácha in abairt chomhshuite, agus iad nasctha ag comhordaitheoir. Seo a leanas na comhordaitheoirí: toisc, agus, ná, ach, nó, fós, mar sin. Ach amháin i gcás abairtí gearra, cuirtear camóg roimh an gcomhordaitheoir i gcónaí chun dhá chlásal neamhspleácha a chur le chéile, m.sh. Bhí Peadar ag imirt peile, mar sin chuaigh Máire ag siopadóireacht. agus casta, agus aimsirí briathra cearta den chuid is mó. Gníomh an pháiste... Úsáideann an páiste réimse leathan gnásanna cló Gnásanna cló Nósanna cló a nglactar leo go forleathan chun téacs scríofa a chur i láthair agus a eagrú iad gnásanna cló a úsáidtear ionas go mbeidh an téacs intuigthe ag gach léitheoir go seasta agus go héasca. Ina measc áirítear: go mbíonn teachtaireacht á hiompar ag an bhfocal clóite go léitear ó chlé go deas go léitear ó bharr an leathanaigh go dtí a bhun scuab fillte spásáil, ceannlitriú, gramadach agus poncaíocht chuí I measc na ngnásanna digiteacha áirítear: scrollú svaidhpeáil ó chlé go deas go léitear ó bharr an scáileáin go dtí a bhun. (ina measc, idirstad, leathstad, dais, fleiscín srl.). Fiosraíonn an páiste an chaoi a gcuidíonn gnásanna cló Gnásanna cló Nósanna cló a nglactar leo go forleathan chun téacs scríofa a chur i láthair agus a eagrú iad gnásanna cló a úsáidtear ionas go mbeidh an téacs intuigthe ag gach léitheoir go seasta agus go héasca. Ina measc áirítear: go mbíonn teachtaireacht á hiompar ag an bhfocal clóite go léitear ó chlé go deas go léitear ó bharr an leathanaigh go dtí a bhun scuab fillte spásáil, ceannlitriú, gramadach agus poncaíocht chuí I measc na ngnásanna digiteacha áirítear: scrollú svaidhpeáil ó chlé go deas go léitear ó bharr an scáileáin go dtí a bhun. agus struchtúr abairte linn ciall a bhaint as téacs agus teachtaireacht a chur in iúl. Aithníonn an páiste go bhfuil difríochtaí idir struchtúr na Gaeilge, struchtúr an Bhéarla, agus an struchtúr a bhíonn i dteangacha eile. Léiríonn an páiste go dtuigeann sé go bhfuil difríochtaí idir gnásanna cló Gnásanna cló Nósanna cló a nglactar leo go forleathan chun téacs scríofa a chur i láthair agus a eagrú iad gnásanna cló a úsáidtear ionas go mbeidh an téacs intuigthe ag gach léitheoir go seasta agus go héasca. Ina measc áirítear: go mbíonn teachtaireacht á hiompar ag an bhfocal clóite go léitear ó chlé go deas go léitear ó bharr an leathanaigh go dtí a bhun scuab fillte spásáil, ceannlitriú, gramadach agus poncaíocht chuí I measc na ngnásanna digiteacha áirítear: scrollú svaidhpeáil ó chlé go deas go léitear ó bharr an scáileáin go dtí a bhun. i dteangacha éagsúla agus leas á bhaint aige as uirlisí digiteacha (e.g. é, β, ϋ, ѐ srl.). Gníomh an pháiste... Roghnaíonn an páiste gnásanna cló Gnásanna cló Nósanna cló a nglactar leo go forleathan chun téacs scríofa a chur i láthair agus a eagrú iad gnásanna cló a úsáidtear ionas go mbeidh an téacs intuigthe ag gach léitheoir go seasta agus go héasca. Ina measc áirítear: go mbíonn teachtaireacht á hiompar ag an bhfocal clóite go léitear ó chlé go deas go léitear ó bharr an leathanaigh go dtí a bhun scuab fillte spásáil, ceannlitriú, gramadach agus poncaíocht chuí I measc na ngnásanna digiteacha áirítear: scrollú svaidhpeáil ó chlé go deas go léitear ó bharr an scáileáin go dtí a bhun. agus struchtúr abairte cuí chun go gcuideoidh sé le daoine ciall a bhaint as téacs agus chun teachtaireacht a chur in iúl. Tugann an páiste míniú agus údar leis na roghanna sin. Déanann an páiste plé ar struchtúr abairte na Gaeilge, an Bhéarla agus teangacha eile. Léiríonn an páiste go dtuigeann sé an tionchar a bhíonn ag cineálacha éagsúla abairte (cineál abairte agus fad na habairte) ar an téacs a bhíonn á chruthú aige. Ábhair tacaíochta do mhúinteoirí Writing - Scríbhneoireacht Example of student work Writing - Scríbhneoireacht Relevant across all strands Example of student work Relevant across all strands Ábhartha trasna snáitheanna go léir Example of student work Ábhartha trasna snáitheanna go léir Samplaí d'fhoghlaim teanga leanaí Próiseas Scríbhneoireacht Example of student work Litriú agus staidéar ar fhocail Spelling and word study Céim 1 Naíonáin shóisearacha agus naíonáin shinsearacha Trí eispéiris chuí foghlama spraíúla agus tharraingteacha ba cheart go mbeadh páistí in ann Céim 2 Rang 1 agus Rang 2 Trí eispéiris chuí foghlama spraíúla agus tarraingteacha, ba cheart go mbeadh an páiste in ann Céim 3 Rang 3 agus Rang 4 Trí eispéiris chuí foghlama spraíúla agus tarraingteacha, ba cheart go mbeadh an páiste in ann Céim 4 Rang 5 agus Rang 6 Trí eispéiris chuí foghlama tharraingteacha ba cheart go mbeadh páistí in ann Úsáid a bhaint as roinnt litriú ceart agus tarraingt ar an eolas atá acu faoi phatrúin fuaime agus patrúin litreacha chun buille faoi thuairim a thabhairt faoi litriú ( litriú cumtha Litriú cumtha Is téarma é litriú cumtha nó neaslitriú a úsáidtear nuair a úsáideann páistí a gcumasc féin litreacha chun focail a dhéanamh agus iad ag ceapadh téacsanna. ). Use knowledge of letter-sound correspondences and common spelling patterns to accurately spell words. Spell a wide range of high frequency words accurately and begin to use reference materials to check and correct spelling. (LO4, S2) Use some correct spelling and draw on their knowledge of sound and letter patterns to try out approximate spelling (invented spelling). Litreacha ó aibítir na Gaeilge a aithint, a ainmniú, agus a fhuaimniú. Úsáid a bhaint as roinnt litrithe chirt, ag tarraingt ar an eolas atá acu faoi phatrúin fuaime agus patrúin litreacha. Tosú ar thuiscint a léiriú ar athruithe gramadaí agus iad a úsáid i bhfrásaí coiteanna ina gcuid scríbhneoireachta. Use knowledge of letter-sound correspondences and common spelling patterns to accurately spell words. Spell a wide range of high frequency words accurately and begin to use reference materials to check and correct spelling. (LO4, S2) Recognise, name and pronounce letters in the Irish alphabet. Use some correct spellings, drawing on their knowledge of sound patterns and letter patterns. Begin to show an understanding of grammatical changes and make use of them in common phrases in their writing. Réimse focail ardmhinicíochta Focail ardmhinicíochta Focail a fheictear go minic i dtéacsanna, m.sh. agus, an, na, tá, siad, le, is, sa, is maith, chun, agus mar sin de. a litriú go cruinn agus straitéisí litrithe Straitéisí litrithe Is féidir feidhm a bhaint as straitéisí litrithe foghraíochta agus as gnáthstraitéisí litrithe le haghaidh focail éagoiteanna agus téacsanna á gcruthú. Áirítear ar na straitéisí sin: feidhm a bhaint as eolas ar chomhfhreagairtí idir graiféimí agus fóinéimí, feidhm a bhaint as siollú, feidhm a bhaint as amharc-chuimhne, feidhm a bhaint as slabhraí agus patrúin litrithe choitianta. a úsáid chun focail neamhaitheanta a litriú. Ábhair thagartha a úsáid go neamhspleách chun litrithe a cheartú agus a sheiceáil. A aithint go n-athraíonn focail Ghaeilge uaireanta de réir chomhthéacs na gramadaí (séimhiú, úrú, uimhir iolra, tuiseal ginideach). Cosúlachtaí agus difríochtaí idir focail agus patrúin litreacha i dteangacha (Gaeilge, Béarla agus teangacha eile) agus i seánraí éagsúla a aithint. Analyse how letter-sound correspondences, common spelling patterns and meaningful word parts and roots impact on spelling, using this knowledge to correctly spell words in their writing. Use appropriate reference materials to independently check and correct spelling. (LO4, S3) Spell accurately a variety of high-frequency words and use spelling strategies to spell unfamiliar words. Make independent use of reference materials to check and correct spellings Recognise that Irish words sometimes change according to their grammatical context (lenition, eclipsis, plural, genitive case). Identify similarities and differences between words and letter patterns in various languages (Irish, English and other languages) and genres. Mionchéimeanna Dul chun Cinn Gníomh an pháiste... Cruthaíonn an páiste cruthanna agus iad ag déanamh marcanna. Gníomh an pháiste... Úsáideann an páiste cruthanna agus é/í ag déanamh marcanna. Gníomh an pháiste... Aithníonn an páiste roinnt litreacha i bhfocail atá feicthe aige/aici cheana agus úsáideann iad sin agus siombailí eile chun téacs a léiriú. Tugann an páiste chun cuimhne gnéithe/difríochtaí a bhaineann le pictiúir agus/nó rudaí. Gníomh an pháiste... Ceanglaíonn an páiste an litir leis an bhfuaim i gcás roinnt focal sa chás uachtair agus úsáideann slabhraí randamacha litreacha agus tosaíonn ag léiriú tuiscint éiritheach ar fhuaimeanna na litreacha chun téacs a léiriú. Tuigeann an páiste an ceangal idir an focal scríofa agus an chaint. Tosaíonn an páiste ar chló a chóipeáil. Tréithe Breise Gaeilge: Léiríonn an páiste níos mó eolais ar na bunfhuaimeanna. Gníomh an pháiste... Úsáideann an páiste roinnt litreacha atá ceart ó thaobh na bhfuaimeanna de, patrúin choitianta litreacha agus focail aitheanta. Tosaíonn an páiste ar idirdhealú a dhéanamh idir fuaimeanna gutaí fada agus fuaimeanna gutaí gearra. Aithníonn an páiste difríochtaí agus cosúlachtaí idir litreacha éagsúla. Gníomh an pháiste... Fuaimníonn agus ainmníonn an páiste gach litir sa chás uachtair agus sa chás íochtair, úsáideann roinnt consan agus gutaí cearta i neaslitriú agus litríonn roinnt focal ardmhinicíocha agus aitheanta. Taispeánann an páiste go bhfuil feasacht acu ar fhuaimeanna a clúdaíodh, nuair a fhuaimníonn siad litreacha na bhfocal a bhíonn á litriú acu. Gníomh an pháiste... Úsáideann an páiste déghraif agus teaglamaí litreacha agus réimse focal aitheanta, tarraingíonn ar amharc-chuimhne le haghaidh focal ardmhinicíochta agus tosaíonn ag úsáid foclóirí Tosaíonn an páiste ag tuiscint go litrítear roinnt focal ar bhealach atá éagsúil leis an gcaoi a bhfuaimnítear iad. Gníomh an pháiste... Úsáideann an páiste straitéisí lena n-áirítear siollú, teaglamaí agus patrúin agus foclóirí chun réimse níos leithne focal a litriú agus déanann féincheartú níos minice. Tuigeann an páiste go litrítear roinnt focal ar bhealach atá éagsúil leis an gcaoi a bhfuaimnítear iad Gníomh an pháiste... Úsáideann an páiste straitéisí éagsúla go solúbtha chun focail neamhchoitianta agus dheacra a litriú. Gníomh an pháiste... Aithníonn an páiste cosúlachtaí agus difríochtaí idir focail i dteangacha éagsúla agus pléann sé na gnéithe sin le daoine eile. Pléann an páiste an fheidhm atá le caighdeán litrithe agus déanann sé measúnú ar an bhfeidhm sin. Fiosraíonn agus pléann an páiste an bunús na bhfocal i réimse ábhar Ainmníonn an páiste réimse straitéisí litrithe Straitéisí litrithe Is féidir feidhm a bhaint as straitéisí litrithe foghraíochta agus as gnáthstraitéisí litrithe le haghaidh focail éagoiteanna agus téacsanna á gcruthú. Áirítear ar na straitéisí sin: feidhm a bhaint as eolas ar chomhfhreagairtí idir graiféimí agus fóinéimí, feidhm a bhaint as siollú, feidhm a bhaint as amharc-chuimhne, feidhm a bhaint as slabhraí agus patrúin litrithe choitianta. , míníonn sé na straitéisí sin, agus cuireann sé i bhfeidhm iad chun téacsanna a chruthú. Gníomh an pháiste... Déanann an páiste machnamh ar na foinsí agus ar na straitéisí a d’úsáid sé chun focail a litriú agus déanann sé measúnú ar na foinsí agus na straitéisí sin. Fiosraíonn an páiste an chaoi ar cuireadh caighdeán oifigiúil na Gaeilge le chéile agus pléann sé an aidhm atá le Caighdeán Oifigiúil na Gaeilge. Aithníonn an páiste difríochtaí idir leaganacha caighdeánacha agus leaganacha malartacha agus téacs á chruthú acu. Ábhair tacaíochta do mhúinteoirí Writing - Scríbhneoireacht Example of student work Writing - Scríbhneoireacht Relevant across all strands Example of student work Relevant across all strands Ábhartha trasna snáitheanna go léir Example of student work Ábhartha trasna snáitheanna go léir Samplaí d'fhoghlaim teanga leanaí Próiseas Scríbhneoireacht Example of student work Stór focal Vocabulary Céim 1 Naíonáin shóisearacha agus naíonáin shinsearacha Trí eispéiris chuí foghlama spraíúla agus tharraingteacha ba cheart go mbeadh páistí in ann Céim 2 Rang 1 agus Rang 2 Trí eispéiris chuí foghlama spraíúla agus tarraingteacha, ba cheart go mbeadh an páiste in ann Céim 3 Rang 3 agus Rang 4 Trí eispéiris chuí foghlama spraíúla agus tarraingteacha, ba cheart go mbeadh an páiste in ann Céim 4 Rang 5 agus Rang 6 Trí eispéiris chuí foghlama tharraingteacha ba cheart go mbeadh páistí in ann Úsáid a bhaint ina gcuid scríbhneoireacht pháirteach as stór focal atá á fhorbairt acu trína dtaithí phearsanta agus trí dhul i ngleic le téacs. Use a growing range of vocabulary from their personal experiences and engagement with text and use language playfully and creatively in their writing. (LO5, S1) Make use in their collaborative writing of a vocabulary which they are developing through their personal experience and through engaging with text. Úsáid a bhaint as stór focal óna dtaithí phearsanta agus óna dtaithí ar phlé le téacs. Teanga a úsáid go spraíúil agus go cruthaitheach. Use a growing range of vocabulary from their personal experiences and engagement with text and use language playfully and creatively in their writing. Use a more sophisticated range of vocabulary from many sources and explore the aesthetic, creative and imaginative dimensions of language in their writing. (LO5, S1 + 2) Use vocabulary from their personal experience and their experience of dealing with text. Make playful and creative use of language. Teanga agus stór focal ábhartha a roghnú chun téacsanna a chruthú i réimse seánraí ar mhaithe le cuspóirí agus luchtanna éisteachta/léite éagsúla. Cúiseanna a thabhairt leis na roghanna sin. Examine, select and justify appropriate vocabulary to create text across a range of genres and other languages where appropriate for a variety of purposes and audiences. (LO5, S3) Explore and select appropriate language and vocabulary to create texts in a variety of different genres, for various purposes and various audiences. Justify those choices. Mionchéimeanna Dul chun Cinn Gníomh an pháiste... Cíorann an páiste marcanna agus cruthanna, fiosraíonn iad agus baineann triail astu. Gníomh an pháiste... Úsáideann an páiste marcanna agus cruthanna chun taithí phearsanta a roinnt. Gníomh an pháiste... Úsáideann an páiste teanga óna thaithí phearsanta agus úsáideann í go spraíúil agus le samhlaíocht i dtéacsanna a chruthaíonn sé/sí agus an múinteoir ag feidhmiú mar scríobhaí. Gníomh an pháiste... Úsáideann an páiste stór focal agus frásaí nua ó théacsanna a léann sé/sí agus úsáideann teanga go spraíúil agus le samhlaíocht i dtéacsanna a scríobhann sé/sí in éineacht leis an múinteoir. Gníomh an pháiste... Úsáideann an páiste teanga óna thaithí phearsanta, ó théacsanna a léann sé/sí agus ón timpeallacht. Úsáideann an páiste teanga go spraíúil agus le samhlaíocht i dtéacsanna a chruthaíonn sé/sí go neamhspleách. Gníomh an pháiste... Úsáideann an páiste teanga nach mbaineann lena thaithí phearsanta a bhailítear ó théacsanna eile a fiosraíodh agus úsáideann an teanga seo le samhlaíocht ina chuid téacsanna féin. Gníomh an pháiste... Úsáideann an páiste teanga shainiúil ábhair chun smaoineamh a chur in iúl Baineann an páiste úsáid as réimse taithí agus téacsanna, agus tosaíonn ag úsáid teanga a chuireann níos mó sonraí in iúl. Gníomh an pháiste... Roghnaíonn an páiste stór focal chun brí nó mothúchán ar leith a chur in iúl trí úsáid a bhaint as teanga shamhlaitheach agus réimse taithí agus téacsanna. Gníomh an pháiste... Roghnaíonn an páiste stór focal ó raon foinsí agus baineann úsáid as chun smaointe a leathnú, tuilleadh sonraí a thabhairt agus chun éifeacht, giúmar nó íomhá a chruthú Tosaíonn an páiste ar theanga fháthchiallach a úsáid ionas go mbeidh tionchar faoi leith ag téacs ar léitheoir. Gníomh an pháiste... Pléann an páiste na straitéisí a úsáideann sé chun sealbhú a dhéanamh ar stór focal/teanga a bheidh sé in ann a úsáid chun téacs a chruthú. Déanann an páiste cur síos ar theanga chruthaitheach, mhothúchán, agus shamhlaitheach agus úsáideann sé iad agus téacs á chruthú aige. Pléann sé an fheidhm atá leis na gnéithe sin den teanga ina théacs féin. Gníomh an pháiste... Déanann an páiste measúnú ar na straitéisí a úsáideann sé chun stór focal a aimsiú agus agus a shealbhú ionas go mbeidh sé in ann leas a bhaint astu chun téacsanna a chruthú. Aithníonn an páiste an teanga oibiachtúil agus suibiachtúil a úsáidtear i seánra Seánra Cineál struchtúr d’abairtí ó bhéal nó d’abairtí scríofa iad seánraí a bhfuil gnásanna ag baint leo ar mhaithe le cuspóirí ar leith agus a bhfuil leagan amach áirithe orthu, mar aon le gnéithe teanga a bhaineann le sainréim teanga, m.sh. insint, faisnéiseach, argóint, leata agus ilseánra. Lena chur ar bhealach simplí, tagraíonn seánra do rogha foirmeacha scríbhneoireachta d’fhonn rudaí a athinsint, míniú a thabhairt, siamsaíocht a chur ar fáil, daoine a chur ar an eolas, orduithe a thabhairt, insint a dhéanamh, rudaí a chur ina luí ar dhaoine agus údar a thabhairt le tuairimí. í éagsúla agus déanann sé machnamh orthu nuair a bhíonn stór focal á roghnú aige dá théacs Aithníonn an páiste go léiríonn stór focal/teanga áirithe claontacht, steiréitíopa, agus fabhar agus smaoiníonn sé air sin agus téacs á chruthú aige. Ábhair tacaíochta do mhúinteoirí Writing - Scríbhneoireacht Example of student work Writing - Scríbhneoireacht Relevant across all strands Example of student work Relevant across all strands Ábhartha trasna snáitheanna go léir Example of student work Ábhartha trasna snáitheanna go léir Samplaí d'fhoghlaim teanga leanaí Próiseas Scríbhneoireacht Example of student work Cuspóir, seánra agus guth Purpose, genre and voice Céim 1 Naíonáin shóisearacha agus naíonáin shinsearacha Trí eispéiris chuí foghlama spraíúla agus tharraingteacha ba cheart go mbeadh páistí in ann Céim 2 Rang 1 agus Rang 2 Trí eispéiris chuí foghlama spraíúla agus tarraingteacha, ba cheart go mbeadh an páiste in ann Céim 3 Rang 3 agus Rang 4 Trí eispéiris chuí foghlama spraíúla agus tarraingteacha, ba cheart go mbeadh an páiste in ann Céim 4 Rang 5 agus Rang 6 Trí eispéiris chuí foghlama tharraingteacha ba cheart go mbeadh páistí in ann Líníocht a mbeidh cuspóirí éagsúla léi a dhéanamh go minic. Draw and write with a sense of purpose and audience while creating texts in a range of genres and other languages where appropriate. Explore and use the typical text structure and language features associated with a variety of genres. Develop an individual voice to share their thoughts, knowledge and experiences. (LO6, S1) Draw frequently, for various purposes. Líníocht a mbeidh cuspóirí éagsúla léi a dhéanamh agus giotaí gearra simplí a scríobh chun smaointe a chur in iúl agus an múinteoir ag gníomhú mar scríobhaí. Draw and write with a sense of purpose and audience while creating texts in a range of genres and other languages where appropriate. Explore and use the typical text structure and language features associated with a variety of genres. Develop an individual voice to share their thoughts, knowledge and experiences. (LO6, S1) Draw for various purposes and compose brief, simple pieces to express their thoughts, with the teacher as scribe. Téacsanna simplí a chruthú i réimse seánraí. Draw and write with a sense of purpose and audience while creating texts in a range of genres and other languages where appropriate. Explore and use the typical text structure and language features associated with a variety of genres. Develop an individual voice to share their thoughts, knowledge and experiences. (LO6, S1) Create simple texts in a variety of genres. Téacsanna i réimse seánraí a chruthú agus iad ag díriú ar an gcuspóir agus an lucht éisteachta. Iniúchadh a dhéanamh ar struchtúr téacs agus gnéithe teanga a bhaineann le réimse seánraí agus iad a úsáid ina gcuid scríbhneoireachta. A nguth pearsanta a fhorbairt agus téacsanna á gcruthú acu chun a gcuid tuairimí, eolais agus taithí a roinnt le daoine eile. Draw and write with a sense of purpose and audience while creating texts in a range of genres and other languages where appropriate. Explore and use the typical text structure and language features associated with a variety of genres. Develop an individual voice to share their thoughts, knowledge and experiences. (LO6, S1) Create texts in a variety of genres, focusing on purpose and audience. Explore the text structure and language aspects associated with a variety of genres and use them in their writing. Develop their personal voice when creating texts to share their opinions, knowledge and experiences with others. Mionchéimeanna Dul chun Cinn Gníomh an pháiste... Baineann an páiste úsáid as comharthaí, siombailí nó téacschun eispéiris a chomhroinnt. Gníomh an pháiste... Comhroinneann an páiste smaointe, eolas agus taithí le daoine eile trína gcuid marcanna. Gníomh an pháiste... Tosaíonn an páiste ag roinnt smaointe, eolais agus eispéireas ar mhaithe le cuspóir agus lucht éisteachta ar leith agus é/í ag úsáid marcanna, líníochtaí agus roinnt litreacha. Gníomh an pháiste... Scríobhann agus tarraingíonn an páiste ar mhaithe le cuspóir agus lucht éisteachta ar leith, ag roinnt smaointe, eolais agus eispéireas ag an am céanna. Gníomh an pháiste... Scríobhann an páiste ar mhaithe le réimse níos leithne cuspóirí agus lucht éisteachta ag roinnt smaointe, eolais agus eispéireas ag an am céanna. Gníomh an pháiste... Tosaíonn an páiste ag scríobh i réimse seánra Seánra Cineál struchtúr d’abairtí ó bhéal nó d’abairtí scríofa iad seánraí a bhfuil gnásanna ag baint leo ar mhaithe le cuspóirí ar leith agus a bhfuil leagan amach áirithe orthu, mar aon le gnéithe teanga a bhaineann le sainréim teanga, m.sh. insint, faisnéiseach, argóint, leata agus ilseánra. Lena chur ar bhealach simplí, tagraíonn seánra do rogha foirmeacha scríbhneoireachta d’fhonn rudaí a athinsint, míniú a thabhairt, siamsaíocht a chur ar fáil, daoine a chur ar an eolas, orduithe a thabhairt, insint a dhéanamh, rudaí a chur ina luí ar dhaoine agus údar a thabhairt le tuairimí. í trí úsáid a bhaint as bunstruchtúr atá cuí don seánra Seánra Cineál struchtúr d’abairtí ó bhéal nó d’abairtí scríofa iad seánraí a bhfuil gnásanna ag baint leo ar mhaithe le cuspóirí ar leith agus a bhfuil leagan amach áirithe orthu, mar aon le gnéithe teanga a bhaineann le sainréim teanga, m.sh. insint, faisnéiseach, argóint, leata agus ilseánra. Lena chur ar bhealach simplí, tagraíonn seánra do rogha foirmeacha scríbhneoireachta d’fhonn rudaí a athinsint, míniú a thabhairt, siamsaíocht a chur ar fáil, daoine a chur ar an eolas, orduithe a thabhairt, insint a dhéanamh, rudaí a chur ina luí ar dhaoine agus údar a thabhairt le tuairimí. ◊ faoi leith, ag meaitseáil teanga le cuspóir, seánra Seánra Cineál struchtúr d’abairtí ó bhéal nó d’abairtí scríofa iad seánraí a bhfuil gnásanna ag baint leo ar mhaithe le cuspóirí ar leith agus a bhfuil leagan amach áirithe orthu, mar aon le gnéithe teanga a bhaineann le sainréim teanga, m.sh. insint, faisnéiseach, argóint, leata agus ilseánra. Lena chur ar bhealach simplí, tagraíonn seánra do rogha foirmeacha scríbhneoireachta d’fhonn rudaí a athinsint, míniú a thabhairt, siamsaíocht a chur ar fáil, daoine a chur ar an eolas, orduithe a thabhairt, insint a dhéanamh, rudaí a chur ina luí ar dhaoine agus údar a thabhairt le tuairimí. ◊ agus lucht éisteachta. Gníomh an pháiste... Scríobhann an páiste i réimse seánra Seánra Cineál struchtúr d’abairtí ó bhéal nó d’abairtí scríofa iad seánraí a bhfuil gnásanna ag baint leo ar mhaithe le cuspóirí ar leith agus a bhfuil leagan amach áirithe orthu, mar aon le gnéithe teanga a bhaineann le sainréim teanga, m.sh. insint, faisnéiseach, argóint, leata agus ilseánra. Lena chur ar bhealach simplí, tagraíonn seánra do rogha foirmeacha scríbhneoireachta d’fhonn rudaí a athinsint, míniú a thabhairt, siamsaíocht a chur ar fáil, daoine a chur ar an eolas, orduithe a thabhairt, insint a dhéanamh, rudaí a chur ina luí ar dhaoine agus údar a thabhairt le tuairimí. í◊, ag cur sonraí ar fáil, ag léirmhíniú príomhphointí agus ag úsáid teanga oiriúnach agus a stíl féin á taiscéaladh acu. Gníomh an pháiste... Scríobhann an páiste i réimse seánra Seánra Cineál struchtúr d’abairtí ó bhéal nó d’abairtí scríofa iad seánraí a bhfuil gnásanna ag baint leo ar mhaithe le cuspóirí ar leith agus a bhfuil leagan amach áirithe orthu, mar aon le gnéithe teanga a bhaineann le sainréim teanga, m.sh. insint, faisnéiseach, argóint, leata agus ilseánra. Lena chur ar bhealach simplí, tagraíonn seánra do rogha foirmeacha scríbhneoireachta d’fhonn rudaí a athinsint, míniú a thabhairt, siamsaíocht a chur ar fáil, daoine a chur ar an eolas, orduithe a thabhairt, insint a dhéanamh, rudaí a chur ina luí ar dhaoine agus údar a thabhairt le tuairimí. í ag tabhairt mionsonraí agus ag déanamh tuilleadh forbartha ar charachtair agus ar smaointe trí úsáid a bhaint as teanga agus struchtúr cuí agus a stíl féin á taiscéaladh acu. Gníomh an pháiste... Scríobhann an páiste i réimse seánra Seánra Cineál struchtúr d’abairtí ó bhéal nó d’abairtí scríofa iad seánraí a bhfuil gnásanna ag baint leo ar mhaithe le cuspóirí ar leith agus a bhfuil leagan amach áirithe orthu, mar aon le gnéithe teanga a bhaineann le sainréim teanga, m.sh. insint, faisnéiseach, argóint, leata agus ilseánra. Lena chur ar bhealach simplí, tagraíonn seánra do rogha foirmeacha scríbhneoireachta d’fhonn rudaí a athinsint, míniú a thabhairt, siamsaíocht a chur ar fáil, daoine a chur ar an eolas, orduithe a thabhairt, insint a dhéanamh, rudaí a chur ina luí ar dhaoine agus údar a thabhairt le tuairimí. í agus é/í ag úsáid struchtúir go solúbhta chun an freastal is fearr a dhéanamh ar a chuspóir Úsáideann sé/ sí teanga go cruthaitheach agus cuireann sé/sí a stíl féin trasna. Gníomh an pháiste... Fiosraíonn agus pléann an páiste feiliúnacht an eolais a bhailíonn sé chun téacs a chruthú. Aithníonn an páiste na gnéithe dá théacsatá sainiúil dá ghuth pearsanta féin agus déanann sé cur síos ar na gnéithe sin Roghnaíonn an páiste an réim teanga (canúintí agus blasanna san áireamh) is feiliúnaí dá théacsbunaithe ar a chuspóir agus ar a lucht éisteachta/léite. Pléann agus míníonn an páiste an tionchar a bhíonn ag cuspóirí ar leith ar na roghanna a dhéanann sé agus téacs á chruthú aige. Gníomh an pháiste... Déanann an páiste measúnú ar na foinsí a roghnaíonn sé dá théacsagus tugann údar leis an rogha sin. Déanann an páiste machnamh ar na gnéithe dá théacsatá sainiúil dá ghuth pearsanta féin. Fiosraíonn an páiste tuairimí, peirspictíochtaí, agus cultúir éagsúla agus déanann machnamh orthu chun leas a bhaint astu chun téacsannaa chruthú. Tugann an páiste údar leis na roghanna a rinne sé agus téacs á chruthú aige ar mhaithe le cuspóir agus lucht éisteachta/léite éagsúla. Ábhair tacaíochta do mhúinteoirí Writing - Scríbhneoireacht Example of student work Writing - Scríbhneoireacht Relevant across all strands Example of student work Relevant across all strands Ábhartha trasna snáitheanna go léir Example of student work Ábhartha trasna snáitheanna go léir Próiseas na scríbhneoireachta agus ag cruthú téacs Writing process and creating text Céim 1 Naíonáin shóisearacha agus naíonáin shinsearacha Trí eispéiris chuí foghlama spraíúla agus tharraingteacha ba cheart go mbeadh páistí in ann Céim 2 Rang 1 agus Rang 2 Trí eispéiris chuí foghlama spraíúla agus tarraingteacha, ba cheart go mbeadh an páiste in ann Céim 3 Rang 3 agus Rang 4 Trí eispéiris chuí foghlama spraíúla agus tarraingteacha, ba cheart go mbeadh an páiste in ann Céim 4 Rang 5 agus Rang 6 Trí eispéiris chuí foghlama tharraingteacha ba cheart go mbeadh páistí in ann Próiseas na scríbhneoireachta a aithint agus tús a chur le leas a bhaint as chun téacs a scríobh i gcomhpháirt leis an múinteoir. Use the writing process when creating texts collaboratively or independently. (LO7, S1) Identify the writing process and start to use it to write a text in collaboration with the teacher. Téacsanna a chruthú i gcomhpháirt le daoine eile agus/nó go neamhspleách agus leas á bhaint as próiseas na scríbhneoireachta. Use the writing process when creating texts collaboratively or independently. (LO7, S1) Create texts in collaboration with others and/or independently using the writing process. Scileanna agus straitéisí a bhaineann leis an scríbhneoireacht mar phróiseas a úsáid chun téacsanna a chruthú go neamhspleách agus/nó i bpáirt le daoine eile, i réimse seánraí. Identify and evaluate skills and strategies associated with writing as a process and use them to create texts independently and/or collaboratively across a range of genres, in other languages where appropriate and across the curriculum for a variety of purposes and audiences. (LO7, S3) Use skills and strategies that apply to writing as a process to create texts independently and/or in collaboration with others, in a variety of genres. Mionchéimeanna Dul chun Cinn Gníomh an pháiste... Cíorann an páiste eispéiris phearsanta agus rudaí a bhfuil suim acu féin iontu trí chomharthaí, trí shiombailí agus trí théacs. Gníomh an pháiste... Úsáideann an páiste taithí phearsanta agus rudaí a bhfuil spéis acu iontu mar spreagadh le haghaidh a dtéacsanna. Gníomh an pháiste... Tosaíonn an páiste ag glacadh páirte i scríbhneoireacht chomhoibríoch agus an múinteoir mar scríobhaí acu. Gníomh an pháiste... Úsáideann an páiste topaicí aitheanta mar spreagadh le haghaidh téacsannaagus é/í ag cumadh téacsannai gcomhpháirt leis an múinteoir. Gníomh an pháiste... Pleanálann an páiste téacsanna ó bhéal go comhoibríoch, cuireann in ord agus scríobhann le páistí eile iad agus cumann téacsannale páistí eile; léann agus pléann a gcuid scríbhneoireachta. Gníomh an pháiste... Pleanálann, cuireann in ord agus scríobhann an páiste téacsanna go neamhspleách; léann agus labhraíonn faoina chuid scríbhneoireachta leis an múinteoir lena chinntiú go bhfuil ciall léi agus tosaíonn ag moladh athruithe simplí chun í a fheabhsú. Gníomh an pháiste... Pleanálann an páiste téacsanna go neamhspleách agus bailíonn eolas chun téacsanna a chruthú a bhfuil tús, lár agus deireadh acu; léann agus pléann a gcuid scríbhneoireachta, ag aithint athruithe chun feabhas a chur uirthi. Gníomh an pháiste... Baineann an páiste leas as réimse d’fhoinsí téacs agus tosaíonn ag úsáid eagraithe grafacha chun scríbhneoireacht a phleanáil; cumann, profálann agus cuireann in eagar chun aiseolas a chur san áireamh. Gníomh an pháiste... Baineann an páiste leas as réimse níos leithne foinsí téacs agus úsáideann eagraithe grafacha chun scríbhneoireacht neamhspleách a phleanáil; cumann, profálann agus cuireann in eagar leis féin chun téacsannaa fheabhsú. Gníomh an pháiste... Déanann an páiste machnamh ar an aiseolas a fhaigheann sé ó dhaoine eile agus roghnaíonn sé aiseolas feiliúnach chun a théacsa leasú. Baineann an páiste leas as uirlisí profála agus eagarthóireachta chun a théacsa leasú. Déanann an páiste machnamh ar na straitéisí agus na scileanna a d’úsáid sé le linn phróiseas na scríbhneoireachta. Gníomh an pháiste... Tugann an páiste údar leis na cinntí a ghlac sé agus aiseolas feiliúnach á roghnú aige chun a théacsa leasú. Tugann an páiste cúiseanna leis na huirlisí profála agus eagarthóireachta a d’úsáid sé chun a théacsa leasú. Míníonn an páiste na straitéisí agus na scileanna a d’úsáid sé le linn phróiseas na scríbhneoireachta agus tugann sé údar/cúiseanna leis na roghanna sin. Ábhair tacaíochta do mhúinteoirí Writing - Scríbhneoireacht Example of student work Writing - Scríbhneoireacht Relevant across all strands Example of student work Relevant across all strands Ábhartha trasna snáitheanna go léir Example of student work Ábhartha trasna snáitheanna go léir Samplaí d'fhoghlaim teanga leanaí Próiseas Scríbhneoireachta Example of student work Freagairt agus intinn an údair Response and author’s intent Céim 1 Naíonáin shóisearacha agus naíonáin shinsearacha Trí eispéiris chuí foghlama spraíúla agus tharraingteacha ba cheart go mbeadh páistí in ann Céim 2 Rang 1 agus Rang 2 Trí eispéiris chuí foghlama spraíúla agus tarraingteacha, ba cheart go mbeadh an páiste in ann Céim 3 Rang 3 agus Rang 4 Trí eispéiris chuí foghlama spraíúla agus tarraingteacha, ba cheart go mbeadh an páiste in ann Céim 4 Rang 5 agus Rang 6 Trí eispéiris chuí foghlama tharraingteacha ba cheart go mbeadh páistí in ann Tuiscint ar théacsanna gearra simplí a léadh dóibh, agus mothúcháin ina leith, a léiriú trí léaráidí/pictiúir a tharraingt. Share the meaning of their own texts and demonstrate understanding through responding to the texts of others. (LO8, S1) Demonstrate an understanding of short, simple texts, and the emotions they evoke, using their own drawings and pictures. A gcuid pictiúr agus scríbhneoireacht phearsanta a roinnt le daoine eile agus iad a phlé, le tacaíocht. Share the meaning of their own texts and demonstrate understanding through responding to the texts of others. (LO8, S1) Share their pictures and personal writing with others and discuss them, with support. Brí a gcuid téacsanna féin a roinnt. Freagairt do théacs daoine eile chun tuiscint a léirú. Elaborate on the meaning of their own writing and discuss the texts of others showing an emerging recognition of the author’s intent. (LO8, S2) Share the meaning of their own texts. Respond to the texts of others to show understanding. Brí a gcuid téacsanna féin a roinnt. Freagairt do théacs daoine eile chun tuiscint a léiriú. Tuairimí daoine eile ar a gcuid téacsanna a phlé. Elaborate on the meaning of their own writing and discuss the texts of others showing an emerging recognition of the author’s intent. (LO8, S2) Share the meaning of their own texts. Respond to the texts of others to show understanding. Discuss the views of others on their texts. Mionchéimeanna Dul chun Cinn Gníomh an pháiste... Cuireann an páiste in iúl ar bhealach éigin cén chiall atá leis na marcanna a rinne siad. Gníomh an pháiste... Úsáideann an páiste gothaí, fuaimeanna nó focail chun a thaispeáint go bhfuil brí phearsanta lena chuid marcanna agus chun freagairt do théacsanna daoine eile a thaispeántar nó a léitear dó. Gníomh an pháiste... Labhraíonn an páiste faoina théacsanna féin agus tosaíonn ag caint faoi théacsanna daoine eile trí chaint, marcanna agus líníochtaí. Gníomh an pháiste... Labhraíonn an páiste faoi líníochtaí níos mionsonraithe, agus úsáideann iad, ina théacsanna féin agus tugann níos mó sonraí mar fhreagra ar théacsanna daoine eile. Gníomh an pháiste... Úsáideann an páiste líníochtaí níos mionléirithe chun sonraí a roinnt agus aithníonn píosaí téacs simplí soiléire mar fhreagra ar cheisteanna sonracha Comhroinneann an páiste léirmhíniú pearsanta ar théacsduine eile. Gníomh an pháiste... Pléann an páiste a chuid oibre féin agus míníonn cén fáth ar roghnaigh sé/sí topaicí agus ábhar. Pléann an páiste obair daoine eile agus déanann ceangal idir í agus a chuid taithí féin. Gníomh an pháiste... Comhroinneann an páiste a chuid oibre le daoine eile, ag tabhairt míniú níos fearr ar na sonraí. Tugann an páiste freagra ar obair daoine eile, ag plé na bpríomhphointí go mion agus á cur i gcomhthéacs a n-eispéireas féin sa chás gur cuí. Gníomh an pháiste... Pléann an páiste ó bhéal, míníonn agus déanann nasc le carachtair atá cruthaithe aige ina scéalta féin ar bhealach níos mionsonraithe. Pléann an páiste carachtair agus príomhimeachtaí i scéalta daoine eile, tuarann príomhghníomhartha agus baineann tátal maidir lena spreagann carachtair chun príomhghníomhartha a dhéanamh. Gníomh an pháiste... Comhroinneann an páiste na cúiseanna a bhí acu chun focail/ frásaí faoi leith a úsáid chun críche éifeachta/giúmair/ tionchair. Déanann an páiste léirmhíniú ar na príomhtheachtaireachtaí atá á gcur in iúl in obair daoine eile agus baineann tátal faoi na cúiseanna a bhí ag an údar lena n-aghaidh sin. Gníomh an pháiste... Déanann an páiste comparáid idir an aidhm a bhí aige féin mar údar agus an bhrí a bhaineann lucht éisteachta/léite as a théacs. Aithníonn an páiste an tionchar a bhíonn ag cultúr agus féiniúlacht an údair ar na teachtaireachtaí a bhíonn ina théacs. Úsáideann an páiste modhanna agus stíleanna chun teachtaireacht agus aidhm/intinn an údair a léiriú. Gníomh an pháiste... Déanann an páiste measúnú ar an tionchar a bhíonn ag a fhéiniúlacht agus a chultúr (nó cultúir eile sa phobal) ar na téacsannaa chruthaíonn sé. Déanann an páiste measúnú ar an ngaol a bhíonn idir réim teanga agus aidhm an údair. Ábhair tacaíochta do mhúinteoirí Writing - Scríbhneoireacht Example of student work Writing - Scríbhneoireacht Relevant across all strands Example of student work Relevant across all strands Ábhartha trasna snáitheanna go léir Example of student work Ábhartha trasna snáitheanna go léir Peannaireacht agus cur i láthair Handwriting and presentation Céim 1 Naíonáin shóisearacha agus naíonáin shinsearacha Trí eispéiris chuí foghlama spraíúla agus tharraingteacha ba cheart go mbeadh páistí in ann Céim 2 Rang 1 agus Rang 2 Trí eispéiris chuí foghlama spraíúla agus tarraingteacha, ba cheart go mbeadh an páiste in ann Céim 3 Rang 3 agus Rang 4 Trí eispéiris chuí foghlama spraíúla agus tarraingteacha, ba cheart go mbeadh an páiste in ann Céim 4 Rang 5 agus Rang 6 Trí eispéiris chuí foghlama tharraingteacha ba cheart go mbeadh páistí in ann Scríobh ag baint úsáid as stíl scríbhneoireachta atá roghnaithe. Téacsanna a chur i láthair i réimse formáidí. Write legibly and fluently in a chosen script and present texts in a range of formats. (LO9, S2) Write using a chosen writing style. Present texts in a variety of formats. Scríobh go hinléite agus go líofa agus úsáid á baint acu as stíl scríbhneoireachta atá rognaithe. Téacsanna a chur i láthair i réimse formáidí. Write legibly and fluently in a chosen script using a personal style and present texts in a range of formats. (LO9, S3) Write legibly and fluently in a chosen style. Present texts in a variety of formats. Mionchéimeanna Dul chun Cinn Gníomh an pháiste... Cíorann an páiste uirlisí déanta marcanna agus dromchlaí. Gníomh an pháiste... Fiosraíonn an páiste uirlisí chun marcanna a dhéanamh. Gníomh an pháiste... Úsáideann an páiste roinnt smachta ar mhatáin chun foirmeacha atá ar nós litreacha a dhéanamh. Gníomh an pháiste... Úsáideann an páiste smacht maith ar mhatáin. Scríobhann an páiste roinnt litreacha sa chás uachtair agus sa chás íochtair. Gníomh an pháiste... Scríobhann an páiste roinnt litreacha sa chás uachtair agus sa chás íochtair go hinléite agus mar litreacha scartha. Gníomh an pháiste... Scríobhann an páiste an chuid is mó de na litreacha sa chás uachtair agus sa chás íochtair mar litreacha scartha. Gníomh an pháiste... Scríobhann an páiste go hinléite agus go líofa agus é/í ag úsáid litreacha cuartha scartha. Léiríonn an páiste téacs i réimse form Form Form refers to the published formats of a particular genre e.g. poem, short story, play, novel, memo, email, film etc. áidí. Gníomh an pháiste... Scríobhann an páiste go hinléite le script reatha. Léiríonn an páiste téacs ar mhaithe le cuspóirí agus le lucht éisteachta/léite éagsúla. Gníomh an pháiste... Scríobhann an páiste go hinléite agus go líofa le script reatha. Léiríonn an páiste téacs ar bhealach cruthaitheach agus tarraingteach ar mhaithe le cuspóirí agus lucht éisteachta/léite éagsúla. Gníomh an pháiste... Fiosraíonn agus pléann an páiste straitéisí agus stíleanna éagsúla chun téacs a chur i láthair i réimse form Form Form refers to the published formats of a particular genre e.g. poem, short story, play, novel, memo, email, film etc. áidí. Gníomh an pháiste... Pléann an páiste aibítrí agus scripteanna i dteangacha éagsúla (scripteanna na Gaeilge ina measc) agus bíonn spraoi aige leo. Ábhair tacaíochta do mhúinteoirí Writing - Scríbhneoireacht Example of student work Writing - Scríbhneoireacht Relevant across all strands Example of student work Relevant across all strands Ábhartha trasna snáitheanna go léir Example of student work Ábhartha trasna snáitheanna go léir Samplaí d'fhoghlaim teanga leanaí Próiseas Scríbhneoireachta Example of student work Próiseas Scríbhneoireacht Example of student work
